Kể từ biến cố 30 tháng 4 năm 1975, người Việt tỵ nạn CS đã có mặt khắp nơi trên thế giới và đang có một đời sống bình an nơi các quốc gia tự do đã cưu mang họ. Tuy thời gian trôi qua đã hơn bốn thập kỷ nhưng người Việt tỵ nạn vẫn không quên những thảm kịch đã trải qua.
Họ cũng không quên ơn các người lính VNCH đã hy sinh tánh mạng, thân thể chống lại quân xâm lược Bắc Việt và 500,000 nạn nhân đã bỏ mình trong hành trình tìm tự do đầy gian truân.
Vì thế phong trào xây dựng tượng đài tưởng niệm thuyền nhân Việt Nam đã được phát khởi và lan rộng trong nhiều Cộng đồng người Việt hải ngoại. Đây là những dấu tích lịch sử quan trọng của dân tộc chúng ta. Là một tượng đài tưởng niệm Thuyền nhân, nhưng mô hình Tượng đài tại Montréal mang thêm những thông điệp mới mẻ.
Mô hình này cho ta thấy một người mẹ của thế hệ thứ hai ngồi nói chuyện với con mình, thế hệ thứ ba. Người mẹ kể cho con nghe chuyện cha mẹ mình vì sao phải bỏ nước ra đi. Quyển sách trên tay người mẹ có thể là bút ký của ông bà đứa bé lúc vượt biên, hoặc là tập ảnh lưu niệm lúc họ ở trại tỵ nạn và những ngày đầu tiên trên đất khách.
Người Quebecois có logo: “Je me souviens”. Chúng ta cũng không quên cội nguồn, người mẹ nói với con trai mình: “Con hãy ghi nhớ cả triệu người Việt đã bỏ nước ra đi trong đó có ông bà của con để tìm tự do, và hàng trăm ngàn người đã bỏ xác ngoài biển…”
Bia hinh tam giác ngoài những ý nghĩa khác còn là hình ảnh mũi một con tàu của người tỵ nạn đi về hướng đông.
Tượng đài này có cách lôi cuốn mới mẻ : nó làm cho người xem muốn có một sự tương tác với hai mẹ con. Nó gợi cho người ta sự tò mò lại gần xem người mẹ đang nói gì với con vậy? Người ta còn có thể đụng chạm tới tượng 2 mẹ con, hoặc ngồi bên cạnh để cùng ôn lại chuyện của thời tỵ nạn. Người xem sẽ cảm thấy một sự gần gủi thân thương, một sự ấm áp. Đây là phương diện nhân bản của công trình này.
Nếu bia đá hình tam giác nhắc nhở chúng ta không quên quá khứ, thì trọng tâm của công trình lại ở phía trước, đó chính là đứa bé. Hình ảnh cháu bé nói lên ý nghĩa cộng đồng Việt Nam đang hướng về tương lai. Một tương lai đầy hứa hẹn.
